Kijan Pou Pataje Levanjil la Ak Moun Ki Pa Kwè Ak Kwayan Yo Tou
Ilistrasyon:
Èske ou te konnen ke anpil fwa lè yon tibebe fèt, li pa respire? Epi doktè a oswa yon lòt moun oblije ba l yon ti kalòt pou fè l kriye epi pran premye souf li.
Premye souf lavi sa a… èske se sèl souf tibebe a ap janm bezwen? Oubyen èske se premye nan yon pakèt lòt?
Premye nan yon pakèt lòt, se sèten! Kounye a, mwen panse nou ka konpare kwè nan levanjil Jezikri a ak premye souf yon tibebe, ak souf ki vin apre yo tou. Lè yon moun tande levanjil la, epi Lespri Bondye a regenere moun sa a, ba li yon nouvo nesans, fè l fèt yon lòt fwa ankò, premye bagay li fè se kwè epi repanti. Espirityèlman pale, kwè ak repanti se tankou premye souf yon tibebe. Men, menm jan yon tibebe pa sispann respire apre sa, men li bezwen kontinye respire pou l viv, se konsa yon nouvo kwayan pa sispann bezwen levanjil la apre l fin sove. Yo kontinye viv espirityèlman grasa souf levanjil la ki bay lavi a chak moman nan lavi yo. Se verite levanjil la ki sove epi ki soutni yon pitit Bondye. Nan lòt mo, se levanjil la ki jistifye yon kwayan nan moman delivrans lan epi ki pwogresivman sangtifye menm kwayan sa a pandan l ap matirite nan lafwa a.
Women 1:16 di nou:
“Levanjil la se puisans Bondye pou sove tout moun ki kwè.”
Kidonk mesaj levanjil la sove lè yon moun repanti epi kwè nan li. Levanjil la se pou moun ki pa kwè. Li se pou moun ki poko kwè nan Jezikri epi ki poko konfese Li kòm Senyè. Mwen panse nou tout konnen sa.
Men, yon vèsè anvan nan Women 1:15, Pòl, nan entwodiksyon l nan legliz Wòm nan, te di:
“Mwen byen anvi anonse nouvèl la ban nou menm tou ki nan lavil Wòm.”
Pòl t ap eseye ale Wòm pou vizite legliz la pou l te kapab preche yo levanjil la, legliz la, moun ki te deja kwayan yo.
Èske nou konnen levanjil la se pou kwayan an tou? Natirèlman nou panse levanjil la se pou moun ki pa kwè. Nou panse a pataje levanjil la lè n ap evangelize moun ki pèdi yo. Men, pa anpil nan nou ki panse a pataje levanjil la ak legliz la, ak moun ki deja kretyen yo. Men, Pòl te fè sa.
Bezwen:
Pòl te konnen legliz la (kwayan yo) toujou bezwen levanjil la. Yo bezwen l chak jou, chak èdtan. Jouktan yo mouri oswa Kris la retounen. Epi nou tout konnen moun ki pa kwè a bezwen levanjil la, oubyen yo pral mouri nan peche yo epi pase letènite nan lanfè.
Kounye a, si sa a se vre, si moun ki pa kwè ak kwayan yo toulede bezwen levanjil la, nou bezwen konnen kijan pou nou pataje l epi pale verite levanjil la nan lavi moun ki pa kwè a ak nan lavi kwayan an. Pataje levanjil la ak moun ki pa kwè yo se responsablite chak manm nan legliz la. Chak pitit Bondye rele pou pataje levanjil la ak moun ki pa kwè yo, kidonk nou bezwen konnen kijan pou nou fè sa. Pataje verite levanjil la ak kwayan yo konsène nou tout tou. Pral gen moman nan lavi nou chak kote yon frè oswa yon sè nan lafwa a ap bezwen ankourajman, konsèy, avètisman. Nou bezwen konnen kijan pou nou aplike levanjil la nan sitiyasyon yo. Men, pastè yo ak pwofesè yo nan yon legliz espesyalman bezwen konnen kijan pou yo preche levanjil la bay manm legliz yo, jan Pòl te gen entansyon fè nan Wòm, paske yo gen responsablite Bondye ba yo pou anseye Pawòl Bondye a nan legliz la chak dimanch ak lòt lè reyinyon yo. Pastè, kijan ou ta dwe preche levanjil la nan prèch ou yo nan dimanch maten (ak lòt lè ansèyman)?
Tèm:
Nou pral pale sou levanjil la ki se pou tout moun, pou moun ki pa kwè a ak pou kwayan an tou. Epi nou pral pale sou kijan pou pataje levanjil la ak yon moun ki pa kwè, ak kijan pou pataje levanjil la ak kwayan yo nan legliz la.
Plan:
Kidonk, de tit diskisyon nou an: Kijan Pou Pataje Levanjil la Ak Moun Ki Pa Kwè; ak Kijan Pou Pataje Levanjil la Ak Kwayan
Kijan Pou Pataje Levanjil la Ak Moun Ki Pa Kwè
Premyèman, kijan pou pataje levanjil la ak moun ki pa kwè yo. Ann tounen nan Pawòl Bondye a pou jwenn gidans. Youn nan rezon ki fè mwen renmen liv Travay Apot yo se paske li montre nou kijan premye legliz la te fè legliz. Kijan yo te plante legliz, kijan yo te fè misyon, kijan yo te evangelize, kijan legliz lokal la te fonksyone, kijan yo te nonmen dyak pou ede ansyen yo ak apot yo, kijan yo te gen kominyon youn ak lòt epi yo te kominike. Se vreman yon liv ki itil anpil.
Oke, nou pral gade yon okazyon patikilye nan Travay Apot 17 kote Pòl te pataje levanjil la ak moun ki pa kwè yo nan Atèn, Lagrès, epi aprann nan men apot la kijan pou pataje levanjil la ak moun ki pa kwè yo. Mesye sa yo nan Atèn yo te nan plizyè fason tankou moun nou rankontre yo. Yo pa t Juif, ki te konnen Ansyen Testaman an. Yo pa t gen okenn konesans sou Bondye Bib la anvan. Kit ou nan Venezyela, oswa Ayiti, oswa Repiblik Dominikèn oswa Etazini, nou sitou ap pataje verite sou Kiyès Jezi ye ak Kisa Jezi te fè ak moun ki pa gen anpil konesans sou Bib la. Gen kèk ki gen konesans anlè anlè, men pifò pa konprann anpil, kidonk li enstriktif pou wè kijan Pòl te fè l lè l t ap pale ak moun ki pa t Juif yo.
Nan liv li a, Ki sa Levanjil la ye?, Greg Gilbert eksplike levanjil la nan kat etap ki fasil pou sonje. Liv sa a te tradwi an panyòl, kidonk li ta vo lapenn li. Men kat etap yo:
Bondye
Lòm
Jezi
Repons
Mwen te jwenn sa a trè itil pandan ane yo.
Kounye a, mwen ta diskite ak Gilbert ke li ta pi egzak pou l te rele liv li a: Mesaj Delivrans lan oswa yon bagay konsa, olye de, “Ki sa Levanjil la ye?”
Poukisa mwen di sa? Oke, paske dènye fwa nou te rankontre mwen te eksplike ki sa levanjil la ye. Se moun Jezikri ak travay li yo. Kidonk, levanjil la genyen nan kat etap Gilbert yo, sitou nan twazyèm ak katriyèm lan, men pale de sentete Bondye, kòlè Li, peche lòm… bagay sa yo nan de premye etap Gilbert yo se move nouvèl aktyèlman. Yo pa levanjil la, ki se bon nouvèl, men yo toujou trè enpòtan pou eksplike levanjil la. Yo prepare teren an. Pou gen bon nouvèl, dwe gen move nouvèl anvan. Donk sa Gilbert reyèlman ap fè nan opinyon mwen nan kat etap li yo se eksplike plan delivrans lan, epi levanjil la anndan plan sa a men se pa tout plan an.
Espere ke sa te klè. Kidonk, premyèman, nou bezwen eksplike Bondye. Konsidere atribi li yo. Li Sen, Li Renmen. Jan Li te di Moyiz la lè Li te pase devan l epi Li te kache Moyiz nan wòch la nan Egzòd 33 ak 34, Li gen mizèrikòd e li gen konpasyon (34:6) men Li se yon Jij ki Jis tou (34:7).
Sa ta natirèlman mennen nou nan pale sou lòm. Lòm te fèt pòtre Bondye men li tonbe. Li te rebele kont Bondye. Women 1 anseye nou ke nou se moun ki rayi Bondye (v30). Women 3 anseye nou ke pa gen youn ki jis (v10), pa gen youn k ap chèche Bondye (v11). Tout moun fè peche epi yo pa rive nan laglwa Bondye (v23). Gen kèk moun ki sèvi ak 10 kòmandman yo nan pwen sa a pou demontre peche lòm.
Kidonk, jan mwen te di a. Sa a se move nouvèl. Bondye bon. Bondye jis. Sa se bon nouvèl, pa vre? Pa pou pechè yo! Sa se nouvèl ki pi terib yo te ka tande. Li pral vide kòlè Li sou yo, jije yo. Voye yo nan lanfè. Epi pa gen anyen nou ka fè pou nou merite favè Bondye. Sa a se dezespwa. Sa a pa bon nouvèl.
Men levanjil la se bon nouvèl! Epi sa a kòmanse ak twazyèm etap la nan plan delivrans Gilbert la. Jezi. Jan mwen te di dènye fwa a. La a, nou eksplike moun Jezi ak travay li yo. Men esans levanjil la. Gen espwa poutèt Jezi.
Epi answit katriyèm epi finalman, repons nou an. Nou dwe kwè nan levanjil Jezi a. Nou dwe repanti tou epi soumèt nou devan Jezi kòm Senyè. Lafwa ak repantans se kondisyon pou delivrans. Yo se repons yo mande pou levanjil la.
Kidonk, men kijan mwen sijere pou eksplike levanjil la bay yon moun ki pa kwè. Kounye a, mwen te mansyone Travay Apot 17. Ann ale nan Travay Apot 17:22-31.
Pòl kanpe nan mitan Areyopaj la, li di: “Nou menm moun Atèn, mwen wè nou se moun ki renmen relijyon anpil. M’ap di nou sa paske, antan m’ap pwonmennen nan lavil la, mwen wè tout kote nou fè sèvis. Epi nan gade konsa, mwen jwenn yon lotèl kote yo ekri: Pou Bondye nou pa konnen an. Enben, Bondye n’ap sèvi san nou pa konnen l’ lan, se li menm m’ap fè nou konnen la a. Se Bondye sa a ki fè lemonn antye ak tou sa ki ladan l’. Se li menm ki mèt syèl la ak tè a. Li pa rete nan tanp moun bati ak men yo. Moun pa ka sèvi l’ ak men yo tankou si li ta bezwen yon bagay. Se li menm ki bay moun lavi, ki fè yo respire, ki ba yo tout lòt bagay. Se li menm tou ki kreye tout nasyon ki sou latè. Li fè yo tout soti nan yon sèl moun. Li fikse davans tan ki pou yo chak, ak limit kote pou yo chak rete. Li fè tou sa pou yo ka chache l’, pou yo ta ka rive jwenn li lè yo touche l’, lè yo chache l’ ak tout kè yo. Men, Bondye pa lwen okenn nan nou. Paske, se nan li nou gen lavi, se nan li nou ka fè mouvman, se nan li nou ye. Se sa menm kèk nan powèt ou yo te di: Nou menm tou, nou se pitit li. Si nou se pitit Bondye, nou pa dwe mete nan tèt nou Bondye tankou yon moso lò, yon moso lajan osinon yon moso wòch moun travay ak ladrès pou fè yon pòtre ki soti nan tèt yo. Bondye fèmen je l’ sou tout tan sa yo moun pase nan liyorans. Koulye a li mande tout moun toupatou pou yo chanje lavi yo. Paske, li fikse yon jou lè li pral jije tout moun san patipri: li chwazi yon nonm pou sa. Li bay tout moun prèv la lè l’ fè nonm sa a leve soti vivan nan lanmò.”
Ann li vèsè 22-25 yo. La a nou wè Pòl preche Bondye. Li enfòme payen sa yo sou Sèl Bondye Vivan an ki Vrè. Apre sa, nan vèsè 26, Pòl kòmanse pale sou limanite. Vèsè 27 di yo te dwe chèche Bondye. Sa vle di yo pa t fè sa. Vèsè 29 la di yo te devlope move panse sou Bondye. Yo te vin tounen moun k ap sèvi zidòl olye pou yo adore Bondye. Vèsè 30 la retounen sou Bondye, li di Li te pasyan, men kounye a Li pase tout moun lòd pou yo repanti, sinon Li pral jije lemonn avèk jistis (vèsè 31). Pòl mansyone repons moun yo dwe genyen pou levanjil la (vèsè 30). Ki repons sa a? Repantans. Lè sa a, li preche levanjil la byen vit nan vèsè 31. Bondye pral jije moun yo atravè Jezi, men pa si yo repanti epi tounen vin jwenn Li menm ki te resisite nan lanmò. Kounye a, mwen sèten Pòl te preche krisifiksyon Jezi a tou. Sa a se yon rezime prèch Pòl la, pa tout mo ladan l. Yon rezirèksyon Jezi, ke Pòl te klèman preche, pa ta gen anpil sans san yo pa te deklare lanmò Jezi anvan.
Kidonk, lòd la nan fen a yon ti jan diferan, men nou wè klèman kat etap pou eksplike levanjil la bay moun ki pa kwè yo ke Gilbert mete aksan sou yo. Bondye, lòm, Jezi, repons. Èske ou oblije eksplike levanjil la nan fason sa a bay yon moun ki pa kwè? Mwen ta di gen lòt fason, men sa a se yon gid ki itil. Epi sonje leson dènye fwa a. Sonje mete aksan sou moun Jezi ak travay li yo (Kiyès Li ye ak sa li te fè pou pechè yo).
Tranzisyon:
Oke, an nou vire atansyon nou sou pataje levanjil la ak legliz la, ak kwayan yo. E jan mwen te di a, sa a se pa sèlman pou pastè yo, men pastè yo ak pwofesè yo se prensipal moun mwen vle pale ak yo nan pwen sa a. Epi prèch dimanch maten an se prensipal sitiyasyon mwen gen nan tèt mwen.
Kijan Pou Pataje Levanjil la Ak Kwayan Yo
Men sa mwen te konn tande lè m te piti nan dimanch maten. Yon prèch. Epi apre sa yon “prezantasyon levanjil” nan fen an. Li te menm jan chak semèn. Se te plan delivrans lan. Se te pou moun ki pa kwè yo ki te nan sal la, pa pou kwayan an. Anplis de sa, li pa t gen rapò ak prèch la. Li pa t gen anyen pou wè ak sa predikatè a te fèk preche kwayan yo. Epi se la pwoblèm nan ye. Sa kalite prèch sa a fè – lè yon predikatè preche yon mesaj bay kwayan yo, epi li ajoute levanjil la nan fen an pou moun ki pa kwè yo – se anseye legliz la ke levanjil la pa pou yo, ke li pa gen rapò ak kwayan an. Li anseye yo ke levanjil la se pou delivrans inisyal la, men apre sa kwayan an dwe ale nan bagay ki pi pwofon ak matirite.
Si w ap fè sa, w ap rann legliz ou a enfim. Koute pawòl CJ Mahoney yo,
“Levanjil la pa yon sèl klas pami anpil lòt ou pral asiste pandan lavi ou kòm yon kretyen – levanjil la se tout bilding lan kote tout klas yo ap dewoule! Si ou byen konprann li, tout sijè ou pral etidye ak konsantre sou yo kòm yon kwayan yo pral ofri ou ‘anndan mi yo’ nan levanjil gloriye a.”
Nou pa janm kite levanjil la dèyè! Nou menm kwayan yo, nou bezwen l chak èdtan. Se premye souf nouvo lavi nou an, se chak souf apre sa.
Men, kijan nou fè preche levanjil la bay moun ki deja kwè nan li? Èske se pou nou repete metòd Bondye, lòm, Jezi, repons Gilbert la avèk yo chak dimanch? Mwen pa kwè sa. Mwen panse de rapèl ap ede nou lè n ap prepare ansèyman nou yo.
Premyèman, Pa bliye Kris la. Dezyèmman, Pa bliye tèks la.
Pa Bliye Kris la
Kidonk, premyèman, pa bliye Kris la. Sa ka parèt evidan, men mwen sezi wè konbyen prèch mwen tande ki pa gen Kris ladan yo! Pa sèlman nan Ansyen Testaman an, men nan Nouvo Testaman an tou. Epi pwoblèm sa a ki tèlman gwo pa sanble yon bagay ki nouvo. Charles Spurgeon, prèske 150 ane de sa, te remake pwoblèm sa a. Koute sa li te di:
“Yon prèch san Kris ladan l se tankou yon pen san farin ladan l. Pa gen Kris nan prèch ou a, mesye? Lè sa a, ale lakay ou, epi pa janm preche ankò jiskaske ou gen yon bagay ki vo lapenn preche.”
Pawòl ki di avèk severite ki ta dwe fè nou reflechi sou prèch nou yo.
Kounye a, lè mwen di nou dwe preche “Kris la” nan prèch nou yo, sa mwen reyèlman vle di se ke nou dwe preche levanjil Jezikri nan prèch nou yo. Kiyès Jezi ye ak sa Li te fè. Li esansyèl ke levanjil la dwe nan chak prèch, petèt plizyè fwa. Menm si n ap preche atravè jenealoji yo nan Jenèz. Nou dwe fè sa paske Jezi li menm te di nan Lik 24:25-27 ke tout Lekriti yo pale de Li, epi pi espesyalman sou lanmò ak rezirèksyon Li. Nan pasaj sa a, Jezi te repwoche de disip sou wout Emayis la apre rezirèksyon Li paske yo pa t konprann ke Kris la te dwe mouri epi resisite. Apre sa, li te preche yo. Vèsè 27 la di:
“Epi, kòmanse depi Moyiz ak tout pwofèt yo, li eksplike yo tou sa ki te ekri sou li nan Liv yo.”
O, ala yon bèl prèch sa dwe te ye!
Èske ou te remake mo “eksplike” a? Se la nou jwenn mo “ekspozisyon” an. Jezi te yon predikatè ekspozitwa! Kidonk, premye règ ekspozisyon ki kòrèk la se ke nou dwe preche Kris la. Nou dwe santre sou levanjil la.
Nan chak prèch, yon predikatè ap egzòte, repwoche, defi, mande yon repons, mande pou yon moun konfòme ak imaj Kris la, pou l repanti, pou l fè plis byen, pou l gade Kris la. Li revele nou nan tèks la kote nou echwe akòz lachè nou ak akòz eta peche nou an. Li bat nou yon ti kras, men li toujou fini sou yon bon nòt.
Pa gen okenn kondanasyon pou moun ki nan Jezikri! Bondye padone nou nan Kris la, Li rachte nou. Sa se levanjil la. Anplis de sa, Jezi se fòs nou, granprèt fidèl nou an ki ka konprann feblès nou, epi ki kapab ede nou. Predikatè a ofri espwa atravè Kris la ak levanjil la bay kwayan ki fatige a pandan l ap vwayaje nan mond sa a ki tonbe. Li ankouraje nou pou nou kenbe je nou sou Kris la, pou nou andire jiskaske lafen. Li fè nou sonje eritaj nou k ap tann nou an, epi li ankouraje nou pou nou pa fatige fè byen, pou nou pa tonbe anvan nou rekòlte.
Sa a se objektif predikatè a. Objektif predikatè a se pa leson lavi, oswa bay yon “manyèl enstriksyon” sou lapriyè, maryaj, nenpòt lòt bagay. Gen tan ak kote pou sa, men yo pa ta dwe manje prensipal pou legliz la. Ale nan liv Bib la epi montre moun yo Kris la ak levanjil la nan tout tèks la ta dwe prensipal objektif la.
Sonje Tèks la
Sa mennen nou nan dezyèm rapèl nou an: Sonje tèks la.
Sonje Kris la ak levanjil la, sonje tèks la! Tèks nou an pa yon tranpolin. Nou pa jis li l, epi sote sou li nan levanjil la san levanjil la pa gen rapò ak tèks sa a. Sa a trè enpòtan.
Tèks ki devan nou an enspire, li te ekri pou yon pèp espesifik pou yon objektif espesifik, epi se travay ekspozitè a pou l pran tèks sa a epi anseye nou kijan li gen rapò ak nou. Kijan pwen prensipal tèks la pou premye moun li te ekri pou yo a gen rapò ak nou menm kwayan 21yèm syèk la?
Epi men pwen mwen vle fè a. Nou pa dwe janm kite tèks la dèyè lè n ap ale nan levanjil la. Si nou fè sa, menm si nou gen bon entansyon, ki fè Bondye lwanj, pou preche Kris la, an reyalite nou ap febli levanjil la, paske nou ap sijere ke tèks la pa gen rapò ak levanjil la. Nou dwe preche levanjil la apati egzèjèz tèks la. Levanjil la nan tèks ou a, frè m. Paske chak tèks nan yon fason oswa yon lòt santre sou levanjil Jezikri a – sou Kiyès Li ye ak sa Li te fè, ak kijan nou bezwen Li. Sonje byen, menm nan Ansyen Testaman an, Jezi te preche moun li ak travay li yo apati Moyiz ak pwofèt yo. Ou wè, Li te santre sou tèks la, pandan l te santre sou levanjil la.
Dezyèm pati ansèyman sa a se te yon ti apèsi. Antretan, mwen panse li itil pou fè moun kritike prèch ou yo. Ou bezwen gen po jete, men sa ap ede ou aprann anseye ak preche pi byen. Espere ke ansèyman sa a pral kòmanse kèk konvèsasyon sou sijè a.
Ekri pa Jared Duncan, edite pa Antonio Salgado
Plan pou “Ki sa Levanjil la ye? (Pati 2) Levanjil la pou tout moun”
Kijan Pou Pataje Levanjil la ak ni moun ki pa kwè yo ni kwayan yo
Entwodiksyon
- Enpòtans levanjil la:
- Levanjil la kòm premye souf espirityèl la.
- Levanjil la kòm nouriti chak jou pou kwayan an.
- Nesesite levanjil la pou moun ki pa kwè yo ak kwayan yo.
- Objektif ansèyman an:
- Eksplike kijan pou pataje levanjil la ak tou de gwoup yo.
- Mete aksan sou enpòtans pou preche Kris la nan tout prèch yo.
Pati 1: Pataje Levanjil la ak Moun Ki Pa Kwè Yo
- Modèl Pòl nan Atèn (Travay Apot 17):
- Prezante Bondye kòm sèl Bondye vivan an ki vrè.
- Pale sou limanite ak peche li.
- Anonse Jezi kòm espwa a.
- Rele moun nan repantans ak lafwa.
- Kat etap Greg Gilbert yo:
- Bondye: Sentete li, lanmou li, ak jistis li.
- Lòm: Tonbe a ak peche a.
- Jezi: Moun Kris la ak travay li.
- Repons: Lafwa ak repantans.
- Aplikasyon pratik:
- Adapte etap sa yo nan diferan kontèks kiltirèl.
- Mete aksan sou enpòtans klè ak senplisite.
Pati 2: Pataje Levanjil la ak Kwayan Yo
- Pwoblèm levanjil descontextualize a:
- Separe levanjil la ak prèch la.
- Anseye legliz la ke levanjil la se sèlman pou moun ki pa kwè yo.
- Enpòtans pou preche Kris la nan tout prèch yo:
- Sitasyon Spurgeon ak Jezi.
- Levanjil la kòm tèm santral tout Lekriti yo.
- Kijan pou entegre levanjil la nan prèch la:
- Kenbe Kris la nan tèt ou nan chak prèch.
- Relasyon ant tèks biblik la ak levanjil la.
- Ofri espwa ak ankourajman bay kwayan yo.
- Wòl pastè a:
- Yon modèl depandans sou levanjil la.
- Ekipe legliz la pou pataje levanjil la.
Konklizyon
- Rezime pwen kle yo:
- Enpòtans pou pataje levanjil la ak tout moun.
- Nesesite pou konsantre sou Kris la nan tout prèch.
- Aplikasyon pratik prensip sa yo.
- Apèl a laksyon:
- Egzòte moun k ap koute yo pou aplike prensip sa yo nan pwòp lavi yo.
- Ankouraje pastè yo pou yo preche levanjil la yon fason konplè.
Nòt: Plan sa a bay yon apèsi konplè sou pwen prensipal yo ki diskite nan tèks la. Li ka itilize kòm yon pwen depa pou plis devlopman oswa kòm yon gid pou kreye yon prèch oswa yon ansèyman sou sijè a.
Nòt adisyonèl:
Adaptasyon kiltirèl ka nesesè lè w ap aplike prensip sa yo nan diferan kontèks.
Plan an ka devlope plis toujou lè yo ajoute plis egzanp espesifik nan tèks la oswa lè yo eksplore lòt pasaj biblik.
Konsantre sou pastè a se entansyonèl, paske tèks la adrese prensipalman a pastè yo ak pwofesè yo. Sepandan, prensip yo ka aplike pou tout kwayan yo.
